Trong cuộc họp báo hôm thứ Hai 13/3, chi tiết về hiệp ước tầu ngầm nguyên tử AUKUS được ký kết 18 tháng trước đây, được công bố.
Hiệp ước AUKUS được ký kết bởi các nhà lãnh đạo ba quốc gia Hoa Kỳ, Úc Đại Lợi và Anh. Canada là quốc gia đồng minh đã không được vào chung nhóm.
Trong hôm thứ Hai, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, thủ tướng Rishi Sunak của Anh Quốc và thủ tướng Anthony Albanese của Úc Đại Lợi đã đến căn cứ hải quân Point Loma ở thành phố San Diego, để công bố chi tiết về chương trình thiết lập một lực lượng tầu ngầm nguyên tử cho hải quân Úc Đại Lợi.
Ba nhà lãnh đạo của ba quốc gia tây phương đã đồng ý giúp hải quân Úc tạo một lực lượng tầu ngầm nguyên tử, nhằm đối phó với sự đe dọa của hải quân Trung Quốc ở Á Châu và duy trì hải trình Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương “miễn phí và tự do”.
Những kỹ thuật bí mật về tầu ngầm nguyên tử, Hoa Kỳ chỉ chia sẻ với Anh Quốc và Úc Đại Lợi, nhưng bỏ rơi đồng minh thân cận và người láng giềng là Canada.
Theo nhận định của nhiều chuyên viên quốc phòng, Hoa Kỳ không tin tưởng vào khả năng bảo mật của chính quyền Canada, cũng như đảng cầm quyền Tự Do ở Canada có những liên hệ với chính quyền Trung Quốc: theo những tin tức được công bố thì trong những cuộc bầu cử liên bang trước đó, Trung Quốc đã tìm cách quấy phá các cuộc bầu cử này, không muốn cho đảng Bảo Thủ chiếm ghế, vì đảng này chống đối Trung Quốc mạnh mẽ nhất.
Tuyên bố tại thủ đô Ottawa hôm thứ Hai, Thủ tướng Justin Trudeau nói là Canada không ký kết hiệp ước AUKUS vì chính quyền liên bang không dự tính bước vào lãnh vực sản xuất tầu ngầm nguyên tử.
Trong những cuộc phỏng vấn trước đó, phó đô đốc Bob Auchterlonie, tham mưu trưởng quân lực Canada đã lo ngại là quân lực Canada yếu kém trong những lãnh vực cao kỹ so với các quốc gia đồng minh.
Theo nhận định của ông David Perry, phân tích gia về quốc phòng của viện The Canadian Global Affairs thì trong khi các quốc gia Hoa Kỳ, Anh, Úc chi tiêu hàng năm trên 2 phần trăm số tổng sản lượng quốc nội (GDP) trong lãnh vực quốc phòng, Canada chỉ chi tiêu có 1.3 phần trăm GDP.
Hiện nay hải quân Canada chỉ có 4 cái tầu ngầm cũ chạy bằng dẩu cặn, mua lại của hải quân Anh từ nhiều năm trước.
Đọc thêm